Uçak MühendİSLİĞİ
Uçak Mühendisliği bölümünün İstanbul Teknik Üniversitesi’ndeki geçmişi 1941 yılına dayanıyor. İlk olarak İTÜ Makina Fakültesi’nde uçak mühendisi yetiştiren bir dal olarak; Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün “İstikbal göklerdedir.” sözü doğrultusunda, alanında yetkin ve bilgili mühendisler yetiştirip bu alanda bayrak taşıyıcısı olma gayesi ile açılan bölümümüz, 1944’te yine aynı fakültenin bir bölümü haline gelmiştir. Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi’nin 1983’te İTÜ’nün 11. fakültesi olarak kurulmasından sonra ise Uçak Mühendisliği bölümü Makina’dan ayrılıp bu fakültenin üç bölümünden biri olmuştur.
Bu bölümden mezun olan uçak mühendisleri; atmosfer içinde hareket eden uçak, helikopter, roket gibi hava araçlarının uçuş ve kontrol teknolojilerini, yapısal ve aerodinamik tasarımlarını, aviyonik sistemlerini ve malzemelerini geliştirip inceler.
Uçak Mühendisliği bölümü her yıl Yükseköğretim Kurulu tarafından yapılan üniversite sınavları sonuçları ile öğrenci kabul ediyor. Kurulduğu yıldan bu yana öğrencilerin en gözde tercihlerinden biri olan bölümümüzün son yıllardaki taban sıralamalarına birlikte göz atalım. Siz de bu tabloyu ve diğer bölümlerin yerleştirme bilgilerini detaylı incelemek isterseniz https://yokatlas.yok.gov.tr/tercih-sihirbazi-t4-tablo.php?p=say linkini ziyaret edebilirsiniz.
| YIL | KONTENJAN | TABAN SIRALAMASI | TABAN PUANI |
|---|---|---|---|
| 2020 | 70+2* | 5987 | 519,29122 |
| 2019 | 70+2* | 6144 | 502,96542 |
| 2018 | 60+2* | 6800 | 496,46201 |
| 2017 | 60+2* | 7389 | 478,99462 |
Tablo 1 : Yıllara göre Uçak Mühendisliği Bölümü Kontenjan-Sıralama Tablosu
(*) 2 kişilik Okul Birincisi kontenjanı ayrılmıştır.
Uçak Mühendisliği ile ilgili genel bilgileri paylaştıktan ve tercih sürecini inceledikten sonra artık bölüme giriş yapabiliriz.
Bölümümüz 1 yıl hazırlık ve 4 yıllık lisans eğitimlerinden oluşuyor. İTÜ’ye gelen her öğrenci bölüm farkı olmaksızın belli bir İngilizce seviyesine sahip olana kadar İngilizce Hazırlık eğitimi almak zorunda. Tabii yılın farklı zamanlarında yapılan İngilizce Yeterlilik Sınavlarına girerek hazırlık eğitiminden muaf olmanız da mümkün. Öğretim yılı başında yapılan yeterlilik sınavını geçen öğrenciler lisans eğitimine direkt geçme hakkına sahip oluyor. Bununla birlikte, güz dönemi ve bahar dönemi sonlarında da yeterlilik sınavları mevcut. Güz dönemi sonunda hazırlığı geçen ve bahar döneminde lisansa başlamak isteyen öğrenciler “Irregular (düzensiz) öğrenci” olarak 1. sınıfa başlayıp ders programımız dahilinde havuz ve bölüm derslerini alabiliyor.
Aerodinamik, itki, yapı, malzeme, dinamik, stabilite ve kontrol gibi disiplinlere ağırlık veren ders programımız; havacılık ve savunma sanayiinin Ar-Ge, tasarım, üretim ve işletme gereksinimlerini karşılayacak temel alanlara odaklanıyor. Bölümümüzde öğrendiğimiz teorik bilgileri aldığımız tasarım dersleri ile de birleştirebiliyoruz. Ders programımızda ayrıca güncel programlama dilleri ve bilgisayar programlarının dersleri de mevcut. C programlama dili, MATLAB programı ve CATIA programı alınması ve başarılması zorunlu dersler olarak karşımıza çıkıyor.
Bunlara ek olarak hem Uçak Mühendisliği bölümünü okurken hem de meslek hayatımızda lazım olacak birçok bilgisayar programı, dili, yabancı dil mevcut. Tabii ki hepsini ders olarak almamız mümkün değil. Ders programımızda olmayan ANSYS, XFLR5, MATLAB Simulink gibi programlara da sıklıkla ihtiyacımız olduğundan bu programları da lisans hayatımız boyunca öğrenmek, LaTeX bilmek ve Office programlarını iyi derecede kullanabilmek de bu bölümü tercih etmeyi düşünen kişilere büyük avantaj sağlayacaktır.
Uçak Mühendisliği programının ilk iki yılı genel anlamda diğer mühendislik bölümleri ile aynı ya da benzer dersleri kapsıyor. Bu yıllarda bölüme giriş derslerini ve gelecek yıllardaki derslerin temeli diyebileceğimiz dersleri görüyoruz. Matematik, Fizik, Kimya gibi havuz derslerinin yanı sıra Statik, Dinamik, Uçak Mühendisliğine Giriş ve Tasarım gibi bölüm derslerini bu temel derslere örnek olarak verebiliriz. Ayrıca yukarıda bahsettiğimiz bilgisayar programlama derslerini lisans eğitiminin bu safhasında alıyoruz.
3 ve 4. Sınıf programları ise tamamen bölüm derslerinden oluşmakta. Aerodinamik, Hava Uzay Yapıları, Flight Mechanics, Uçak Mühendisliği Tasarımı gibi dersler; öğrencilerin hava araçlarının yapısını, uçuş prensiplerini, kontrolünü detaylı bir şekilde kavrayıp bu bilgiler ışığında yeni hava araçları tasarlayıp geliştirmelerini amaçlıyor.
Ayrıca 3. ve 4. sınıfa gelen öğrencilere sunulan çeşitli seçmeli dersler de öğrencilerin gelecekte çalışmak istediği disipline doğru yönelmesine olanak sağlıyor. Ders programında zorunlu olarak bulunan aerodinamik, yapısal, kontrol vs. gibi alanların derslerini alıp bu alanlarda ilerlemek isteyen öğrenciler seçmeli dersler sayesinde istediği disiplin üzerinde uzmanlaşabiliyor.
Bölüm derslerinin yanı sıra 6. yarıyılda verilen Kariyer Danışmanlığı dersi ile alanında uzman hocalarımız ile kariyerimiz ve eğitim sürecimiz hakkında birebir konuşma imkânını yakalıyor ve kariyer planlamamızı henüz lisans eğitimimiz sürerken yapma fırsatı buluyoruz.
Uçak Mühendisliği Ders Planında bulunan ve yukarıda örnek olarak verilenlerin dışında kalan derslere ve içeriklerine https://www.sis.itu.edu.tr/TR/ogrenci/lisans/ders-planlari/plan/UCK/201810.html linkinden ulaşabilirsiniz. Biraz da bölümümüzde İngilizce’nin öneminden bahsedelim. Bölümümüz %30 İngilizce olduğundan dolayı dışarıdan bakan biri bölümde İngilizce kullanımının az olduğunu düşünebilir ancak bu oran kimseyi yanıltmamalı. Derslerimizin hatırı sayılır bir kısmı, tamamı İngilizce verilen Uzay Mühendisliği bölümü dersleri ile ortak olduğundan, programımızda Türkçe olan dersleri İngilizce olarak da alabiliyoruz. Üstelik dil ihtiyacı dersler ile de sınırlı kalmıyor. Araştırmalarımız, çalışmalarımız için gereken makalelerin, dokümanların tamamına yakını İngilizce olduğundan bu dil, günlük hayatımızın bir parçası haline geliyor. Öte yandan zaten hazırlık eğitimini başarıyla bitiren bir öğrenci, lisans hayatında ihtiyacı olacak İngilizce seviyesine büyük ölçüde ulaşmış oluyor.
Farklı diller için ise durum biraz daha farklı. İTÜ’de alınması zorunlu olmayan, seçmeli ders kategorisinde bulunan dil dersleri mevcut. Almanca, Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Çince gibi dilleri farklı seviyelerde ders olarak almak mümkün. Gelecekte yurt dışı kariyer planlarınız varsa, bu dersleri alarak bu hedeflerinize ulaşmada bir basamak olarak kullanabiliyorsunuz. Ancak şunu söyleyebiliriz ki Erasmus düşünmüyorsanız, lisans hayatınızda Türkçe ve İngilizce dışında ek bir yabancı dile ihtiyacınız olmayacak.
ERASMUS
İTÜ’de ERASMUS’a başvurmak isteyen her öğrenci, belli bir algoritmaya göre hesaplanan bir puana sahip olur. Bu puan, öğrencinin İngilizce seviyesi ile ağırlıklı not ortalamasına bağlı oluyor. İTÜ İngilizce Yeterlilik Sınavı’ndan (Proficiency Exam) alınan not ile ağırlıklı not ortalamasının yüz üzerinden karşılığının ortalaması, öğrencinin ERASMUS başvurusundaki puanı oluyor. 3. ve 5. Yarıyıllarında her öğrenci ERASMUS’a başvurabiliyor.
Aşağıda Uçak Mühendisliği bölümünde eğitim alırken ERASMUS yapılabilecek üniversiteleri görebilirsiniz.
· Hochschule Düsseldorf – University of Applied Sciences
· Institute of Polytechnic Science and Aeronautics
· Opole University of Technology
· Technical University of Munich
· Universitat Politècnica de Catalunya
STAJ PROGRAMLARI
Uçak Mühendisliği ve Uzay Mühendisliği bölümleri hemen hemen aynı staj imkanlarına sahip olduğundan Uzay Mühendisliği bölümünün anlatımının ardından bu kısmı ortak inceleyeceğiz.
İŞ OLANAKLARI
Gelelim en can alıcı soruya. Yani mezuniyet sonrasına. Bir uçak mühendisi, sivil havacılık sektöründe, savunma sanayiinde çalışabileceği gibi makine mühendislerinin çalışabileceği hemen hemen her alanda çalışabilir. Otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinde de uçak mühendislerinin iş alanı mevcut. Mezunlarımızın çalıştığı havacılık ve uzay konusunda faaliyet gösteren başlıca kamu kuruluşlarının ve özel şirketlerin başında TUSAŞ, STM, ROKETSAN, TÜBİTAK, TÜBİTAK SAGE, TÜRKSAT, THY, ASELSAN, HAVELSAN, TEI, GE Marmara Technology Center, Hava İkmal Bakım Merkezleri geliyor.
Cumhurbaşkanlığı verilerine göre ise uçak mühendislerinin maaş dağılım grafiği aşağıda verilmiştir. Yine Cumhurbaşkanlığı verilerine göre çalışan uçak mühendislerinin %7,7’si henüz mezun olmadan iş buluyor. Mezuniyetinden sonra ilk 6 ayda iş bulanların oranı ise %49,9. Öte yandan ABET tarafından akredite edilen programımızın mezunları sadece yurt içinde değil, yurt dışında da uçak mühendisi olarak çalışıyor veya uluslararası kurumlarda akademik çalışmalarına devam edebiliyorlar.
LABORATUVARLAR VE PROJELER
Trisonik Laboratuvarı, Model Tabanlı Tasarım ve Kontrol Laboratuvarı, Kompozit ve Yapı Laboratuvarı, Yanma Laboratuvarı, Hesaplamalı Mühendislik Laboratuvarı, Kontrol ve Aviyonik Laboratuvarı gibi laboratuvarlarımız çeşitli Ar-Ge çalışmalarında öğrencilerin kullanımına sunularak henüz okulda iken deneyim kazanmamızı sağlıyor. TUSAŞ ile birlikte yürütülen Very Light Aircraft (VLA) projesinde 2 kişilik eğitim uçağı geliştirilip üretiliyor. Bu sayede öğrencilerin bir uçağın tasarım, üretim, montaj, yer-uçuş testleri gibi aşamalarını birincil olarak deneyimlemesi sağlanıyor. Geçmişte uzun yıllar sürmüş ve bugün Türkiye’de süren tüm helikopter projelerinin atası niteliğinde olan Hafif Ticari Helikopter projesi de yine bölümümüz bünyesinde yapılmıştır.
Türkiyenin ilk yerli helikopteri Arıkopter
Uzay mühendİSLİĞİ
Bölümümüz, fakültemizle birlikte 1983 yılında kurulmuş ve 1986 yılında eğitim vermeye başlamıştır. İlk kurulduğunda adı Uzay Bilimler ve Teknolojileri olan bölümümüz, YÖK Yürütme Kurulu’nun 1997 yılında almış olduğu karar ile “Uzay Mühendisliği” adını almıştır. Uzay Mühendisliği, esasen dış uzaya yönelik bilimsel araştırma, teknoloji, yer gözlemi, eğitim ve askeri amaçlı hizmet ve ürün sağlamayı amaçlayan bir mühendislik dalıdır. Biz uzay mühendisleri olarak Dünya çevresinde yörüngeye konacak insanlı uzay araçları, insansız uydular ve diğer uzay araçlarının tasarımı ve üretiminde görev alıyor, bu araçları yörüngeye koyacak roketlerin tasarımı ve üretimi konularıyla ilgileniyoruz. Roket ve uzay araçlarının görev yol ve planlarını hesaplayıp kontrollerini sağlıyor, görevlerini yerine getirmeleri konusunda çalışmalar yürütüyoruz. Bununla birlikte hem atmosfer ortamında hem de atmosfer dışında çalışan roket ve füze sistemleriyle de ilgileniyoruz. Özetle, neredeyse bütün hava ve uzay yapılarıyla ilişkimiz bulunuyor.
| YIL | KONTENJAN | TABAN SIRALAMASI | TABAN PUANI |
|---|---|---|---|
| 2020 | 70+2* | 11.601 | 507,00869 |
| 2019 | 70+2* | 13.782 | 481,25092 |
| 2018 | 60+2* | 17.439 | 465,41467 |
| 2017 | 60+2* | 19.293 | 446,66439 |
Tablo 1 : Yıllara göre Uzay Mühendisliği Bölümü Kontenjan-Sıralama Tablosu
(*) 2 kişilik Okul Birincisi kontenjanı ayrılmıştır.
Dört yıllık lisans eğitimimizin birinci yılında ağırlıklı olarak havuz dersi olarak adlandırılan Fizik, Kimya, Matematik dersleri ve kodlamaya giriş dersleri verilirken ikinci yıldan itibaren Dynamics, Thermodynamics, Fluid Mechanics ve Strength of Materials gibi direkt olarak mühendislik ve uçuş temalı dersler verilmeye başlanıyor. 3. sınıfa gelindiğinde ise Aerodynamics, Orbital Mechanics, Attitude Determination & Ctrl ve Spacecraft Communications gibi uzay araçlarının ve uzayın yapısını kavramaya yönelik dersler almaya başlıyoruz. Lisans eğitimimizin son yılı olan 4. Sınıfta ise Spacecraft Systems Design I & II gibi dersler ile uzay aracı tasarımı üzerinde duruyoruz.
Bu dersleri tamamladıktan sonra uzay görevi kavramları, yük güdümlü operasyonlar, yörünge mekaniği, itki sistemleri, uzay aracı temel yapı ve mekanizmaları ve buna benzer birçok konuda yeterli bilgiye erişmiş oluyoruz. Ayrıca bize seçmeli ders olarak 4, 5, 6, 7 ve 8. yarıyıllarda sunulan ders seçenekleri arasından ilgi alanlarımıza göre dersler seçebiliyoruz.
ERASMUS, ÇAP, YANDAL
| ERASMUS olanakları: | Çap programları | Yandal Programları |
|---|---|---|
| İngiltere (The Uni. of Glasgow) | Uçak Mühendisliği | Uçak Mühendisliği |
| Hollanda (Delft Uni. of Technology) | Makina Mühendisliği | Matematik Mühendisliği |
| İsveç (Kungl. Tekniska Högskolan) | Telekominikasyon Mühendisliği | Mekatronik |
| Almanya (RWTH Aachen Uni.) | Metalurji Mühendisliği | |
| Fransa(IPSA) | Mekatronik | |
| İtalya (Poli. di Torino, Poli. di Milano, Uni. of Napoli) | ||
| Çek Cum. (Brno University of Technology) | ||
| Polonya (Warsaw University of Technology) |
- Bölümüzü tercih edecek arkadaşların bilmeleri gereken bazı önemli noktalara değinelim.
Öncelikle eğitimimiz %100 İngilizce olarak yürütülmekte ve bu da dil yeterliliği gerektirmektedir.
Bununla birlikte üniversitemize kayıt olan bütün öğrenciler eğer TOEFL PBT+ TWE, TOEFL IBT, PTE skorları yoksa ve hazırlık okumadan lisans eğitimine başlamak istiyorsa İngilizce Yeterlilik Sınavına (Proficiency) girmelidir ve eğer yeterli puanı alırlarsa lisans eğitimine başlayabilirler. Sınav yeterlilik koşulunun sağlanması tabii ki de yeterli olmayacaktır. Çünkü kaynak kitaplarımız, okuduğumuz makaleler, hazırladığımız ödevler kısacası eğitimize dair her şey İngilizce olacağı için tercih yapacak arkadaşlarımızın İngilizce konusunda kendilerini geliştirerek bölüme gelmeleri onlara büyük avantaj sağlayacaktır.
Bununla birlikte Japonca, Fransızca, İtalyanca gibi yabancı diller de seçmeli ders olarak bize sunulmakta olup ilgi alanlarımıza ya da yaşamak, eğitimimizi sürdürmek istediğimiz ülkelere göre iki, üç hatta dört yabancı dil seçip uzmanlaşabiliyoruz.
Bu dillerle birlikte C, MATLAB gibi programlama dillerinin eğitimini de görmekteyiz. Bu sayede üzerinde çalıştığımız teknolojik aletleri
programlayabiliyoruz ve saatler hatta günler sürecek problemleri dakikalar içerisinde çözebiliyoruz. Ayrıca havacılık alanında sıklıkla kullanılan
ANSYS ve CATIA yazılımlarının kullanımı konusunda da eğitim alıyoruz ve uygulamalar yaparak kendimizi geliştirme imkânı buluyoruz.
* Bölümümüzü tercih etmek isteyen arkadaşların bu diller olmasa bile başlangıç düzeyi bir programlama dilini bilmeleri onlara bu dilleri kavramaları konusunda fayda sağlayacaktır.
İŞ OLANAKLARI
Tüm bu öğrencilik dönemini ardımızda bırakıp mezun olduktan sonra bizleri nasıl iş alanlarının beklediğinden bahsedelim. Bir uzay mühendisi mezun olduktan sonra kendi alanı olan uzay alanında, birçok yönden benzer olduğu uçak alanında veya otomotiv, beyaz eşya gibi diğer alanlarda da çalışabilir.
Yapılan bir araştırmada yakın senelerde mezun olan uzay mühendislerinin yüzde kaçının hangi alanlara yöneldiği incelendiğinde yaklaşık olarak %45’i uçak, %35’i uzay ve kalan kısmın da diğer alanlarda kariyerine başladığı sonucuna varılmış. Araştırmanın bir diğer incelemesi ile mezunların çok büyük bir kısmı özel sektöre yönelirken kalan az bir yüzdenin ise akademik kariyer, kamu veya girişimcilik sektörüne yöneldiği gözlemlenmiş. Özel sektöre yönelmek isteyenler için TUSAŞ, TEI, ASELSAN, ROKETSAN gibi savunma sanayii şirketlerinde iş imkanları var iken THY, özel hava yolları şirketleri de sivil havacılık düşünenler için iş imkânı tanıyor. Havacılık ve uzay teknolojileri alanında iş imkanları için de Delta V, Kale Havacılık, TUBİTAK Uzay ve benzeri birçok şirketi sıralayabiliriz. Biz çalışma alanlarındaki sektörler için yurt içi şirketlerinden bahsettik fakat yüksek bir yüzdede olmasa da (yaklaşık olarak %5) yurt dışında iş imkânı bularak oradaki çeşitli şirketlerde kariyerine başlayan mezunlarımız da bulunmakta.
LABORATUVARLAR VE PROJELER
Bildiğiniz üzere üniversitemizde birçok laboratuvar bulunmakta ve Ar-Ge projeleri yürütülmekte. Uzay Mühendisliği’ne bağlı olan 4 adet laboratuvarımız bulunmakta. Bu laboratuvarları sıralayacak olursak: Aerodinamik, akışkanlar mekaniği ve yapısal problemlerinin analiz ve simülasyonlarının yapıldığı Hesaplamalı Mühendislik Laboratuvarı, prototip üretimi ve 3D modellerin yapıldığı Tersine Mühendislik Laboratuvarı, aerodinamik ve yapısal problemlerin görsel olarak değerlendirildiği ve sanal gerçeklik uygulamalarının kullanıldığı Yüksek Başarımlı Hesaplama ve Sanal Gerçeklik Laboratuvarı ve son olarak küp uydu geliştirme faaliyetlerinin yürütüldüğü Uzay Sistemleri Tasarım ve Test Laboratuvarı (USTTL) fakültemizde bölümümüze bağlı olarak çalışmalar yürüten laboratuvarlarımızdır. Laboratuvarlarımızda yürütülen projelerden başlıca olanları USTTL’deki küp uydu projelerimizdir. USTTL’de üretilip geliştirilen ve 2009’da uzaya gönderilen İTÜpSAT-1, Türkiye’nin ilk başarılı küp uydu projesi olmuştur. USTTL, edindiği bu büyük başarıdan sonra günümüze kadar toplamda 6 tane küp uydu projesi yapmış ve hala da hem ulusal hem uluslararası yeni projeler yapmaya devam etmektedir.
STAJ PROGRAMLARI
Şimdi de Uçak ve Uzay Mühendisliği bölümlerinden mezun olmadan önce zorunlu olarak yapmamız gereken staj konusuna gelelim. 2. sınıfı tamamlamış olmak koşulu ile yapılacak olan bölümümüzdeki zorunlu stajlar 3 gruba ayrılıyor. İmalat Stajı, imalat teknikleri ve montaj yöntemleri konusunda deneyim kazanmamızı amaçlayan bir staj programı, iş ve personel yönetimine dayalı Fabrika Organizasyonu ve İşletme Yönetimi Stajı da zorunlu olan gruptan bir diğeri. Her iki staj programının da süresi minimum 10 iş günü iken en sonuncu zorunlu stajımız hava-uzay araçlarının imalatı konusunda deneyim kazandırmayı amaçlayan Hava-Uzay Sistemleri Stajı minimum 20 iş günü süresine sahiptir. Zorunlu stajlara ek olarak en az 45 günlük uzun dönem stajı da yapılabilir. Tüm bu stajların yapılabileceği şirketler ise gerekli görülen tüm donanımlara sahip fakültemizin göstereceği veya öğrencinin bulacağı, bölüm staj komisyonu tarafından uygun bulunan iş yerlerinde yapılır.
